Nie ma drugiej takiej rośliny, która tak jednoznacznie nie kojarzyłaby się ze słońcem, ciepłem i latem .
Jego nazwa polska i łacińska zresztą na to wskazuje Heliantus -słonecznik ja go kojarzę też z Heliosem-w mitologii greckiej Bóg i uosobienie Słońca jeden z tytanów; utożsamiany z rzymskim Solem.
Pochodzi z Ameryki Północnej w Europie pojawił się w XVI wieku.
Słonecznik we florystyce kojarzy się nam z sielskością ,beztroską odpoczynkiem niezrównany w stylu wegetatywnym sprawdza się rewelacyjnie we wszystkich letnich dekoracjach . Pięknie dekoruje się nim Wiejskie kapliczki i kościółki, przyjęcia w ogrodzie ,przydrożne karczmy jest głównym składnikiem pięknych letnich bukietów.
Zastosowanie kulinarne i znaczenie zdrowotne
Od lat jest wykorzystywany głównie jako roślina spożywcza, pozyskuje się z niego cenny dla naszej diety olej.
Olej słonecznikowy rafinowany i nierafinowany.
Olej słonecznikowy może być rafinowany (tłoczony na ciepło), czyli poddawany działaniu wysokiej temperatury i substancji chemicznych, lub nierafinowany (tłoczony na zimno), czyli uzyskiwany jedynie w wyniku obróbki mechanicznej. Oleje te różnią się pod względem zawartości substancji odżywczych. W olejach nierafinowanych jest ich znacznie więcej. Dotyczy to zwłaszcza beta-karotenu – żółtego barwnika. To dlatego olej słonecznikowy tłoczony na zimno ma barwę ciemnożółtą, a ten rafinowany – jasnożółtą. Poza tym olej słonecznikowy rafinowany charakteryzuje się słabo wyczuwalnym smakiem, a w przypadku oleju z nasion tłocznych na zimno ten smak jest znacznie wyraźniejszy. Inną różnicą jest zapach – olej słonecznikowy nierafinowany cechuje się dużo intensywniejszym zapachem niż olej rafinowany posiada znacznie większa zawartość witamin.
Słoneczniki są ważne w przyrodzie – dostarczają pszczołom nektaru i pyłku. Z kwiatów produkuje się leki przeciwutleniacze oraz przeciwgorączkowe.
Maści ze słonecznika goją rany i krwawe wylewy. Łuskane pestki słonecznika mają wiele wartości odżywczych , spośród których uwagę zwraca zawartość witaminy E – są jednym z bogatszych źródeł tej witaminy. Nasiona słonecznika mają jeszcze inne wyjątkowe właściwości – są skarbnicą fitosteroli, które obniżają poziom cholesterolu we krwi oraz chronią przed chorobami serca i rakiem. Zawarte w nasionach słonecznika fitosterole mogą nie tylko zapobiec miażdżycy, lecz także uchronić przed rakiem prostaty. W ziarnach słonecznika znajduje się jeszcze inna potencjalnie przeciwnowotworowa substancja – kwas linolowy. Może on hamować powstawanie raka oraz zmniejsza ryzyko powstawania przerzutów nowotworowych.
Słonecznik jako roślina pastewna
jest doskonały jako pokarm dla zwierząt nieocenioną doskonałą paszą są też makuchy słonecznikowe pozostałość po tłoczeniu oleju na zimno. Słonecznik ma olbrzymie znaczenie jako pokarm dla pszczół szczególnie cenny jest dla nich jego pyłek.
Słonecznik jako roślina ozdobna
Czyli to co interesuje najbardziej bukieciarzy ,florystów i miłośników roślin Słonecznik po łacinie (Helianthus) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). Jego nazwa łacińska Helianthus wywodzi się od dwóch słów greckich helios, oznaczającego słońce, oraz anthos, czyli kwiat. Kwiatostany słoneczników przypominają tarczę słońca, ciekawostką jest , iż kwiatostany kierują się zawsze ku słońcu, naśladując jego bieg. Wśród słoneczników są zarówno rośliny jednoroczne jak i byliny , które mogą rosnąć przez wiele lat. Obejmuje ok 70 gatunków
We florystyce zastosowanie ma tylko słonecznik jednoroczny Heliantus annus-Uważany za jeden z najbardziej okazałych letnich kwiatów Dorasta on do 3,5 m wysokości, Jego kwiat a tak naprawdę kwiatostan, zwany koszyczkiem, może mieć nawet ponad 50 cm średnicy, co czyni go największym wśród kwiatów jednorocznych. Środek kwiatostanu wypełniają kwiaty rurkowate, różniące się barwą w zależności od odmiany. Otoczony jest on przez kwiaty języczkowate, zwane popularnie języczkami, najczęściej barwy żółtej choć zdarzają się odmiany wchodzące w brąz , czerwień oraz odmiany pełnych kwiatach . Okres kwitnienia trwa od lipca do października, Słoneczniki piękne są też przez to że oprócz różnych kolorów występują w różnych wielkościach i formach od malutkich miniaturowych do ponad 2 m wysokości i średnicy 50 cm przez to świetnie sprawdzają się zarówno w drobnych bukietach jak i wielkich formach florystycznych
Oto najciekawsze odmiany spotykane w Polsce:
- Słonecznik Abendsonne- odmiana tworząca dość liczne pędy boczne, zwieńczone koszyczkami o średnicy 8 do 15 cm, w barwie czerwonobrązowej z żółtymi końcówkami płatków, osiąga wysokość do 2m,
- Słonecznik Hohe sonnegold- tworzy niewiele pędów bocznych, kwiaty pełne, pomarańczowożółte, wysokość do 160 cm,
- Słonecznik Floristan- tworzy nierozgałęzione pędy zakończone czerwono-brązowo-żółtymi koszyczkami o srednicy do 15 cm, wyróżnia się ząbkowanymi liściami, wysokość do 120 cm,
- Słonecznik Prado Red- odmiana o kwiatach barwy silnie czerwonej,
- Słonecznik Sonnengold- kwiaty złotożółte, pełne lub półpełne, wysokość 50 do 60 cm,
- Słonecznik Sunrich Lemon- odmiana nie rozgałęziająca się o kwiatostanach barwy brązowej z siarkowożółtymi języczkami i średnicy do 20 cm, wysokość do 150 cm,
- Słonecznik Sunrich Orange- pędy nierozgałęzione, sztywne i grube, osiągające długość 80 do 120 cm, kwiatostany z ciemnobrązowym środkiem i pomarańczowożółtymi płatkami,
- Słonecznik Valentin- odmiana tworząca wile rozgałęzień zakończonych kwiatostanami osiągającymi do 15 cm średnicy z brązowoczarną tarczą otoczoną cytrynowymi języczkami, wysokość do 150 cm.
Na rynku dostępne są też słoneczniki w doniczkach do domu i ogrodu jest to też słonecznik jednoroczny Helianthus annus
Po przywiezieniu do kwiaciarni lub do domu przed włożeniem do wody z dodatkiem odżywki do kwiatów podcinamy łodygę na skos nożem i usuwamy sporo liści (konkurują z kwiatostanem o wodę i przez to zmniejszają trwałość kwiatostanów )
Słoneczniki kupowane na profesjonalnym rynku są już zaakondycjonowanie ale po długotrwałym transporcie na sucho tracą turgor(podwiędłe) . Możemy im przywrócić świeżość (odpowietrzając wiązki przewodzące i doprowadzając wodę do kwiatów ) zaparzając końcówki łodyg na parę sekund we wrzątku ( gdy przestają płynąć bąbelki powietrza) podcinamy na skos końcówkę łodygi zanurzoną we wrzątku i składamy do letniej wody z dodatkiem odżywki Podobną procedurę stosujemy do słonecznika pozyskanego z pola lub ogrodu
Co ciekawe w kompozycjach możemy wykorzystywać nie tylko całe kwiatostany ciekawym ich uzupełnieniem jest tzw. oczko czyli kwiaty rurkowe które pozostają po oberwaniu lub uschnięciu płatków (kwiatów języczkowatych )
Słonecznik pięknie się komponuje z letnimi kwiatami takimi jak strzeliste ostróżki Delphinium ,piękne dalie Dahlia czy popularnym chwastem nawłocią pospolita -Solidago virgaurea czy niesamowitym wrotyczem pospolitym Tanacetum vulgare . Pięknie pasują też do niego pnącza Clematisu –powojnika Gloriozy’Gloriosa. Korzystajcie z dobrodziejstw przyrody twórzcie piękne kompozycje radość dla naszych zmysłów
Poniżej kilka moich prac z zastosowaniem słonecznika także w wieńcach kwiatowych lub w wiazance ślubnej w formie torebki oraz letniej dekoracji samochodu.