Jej przepiękność Vanda

Storczyki z rodzjau Vanda są jednymi z najpiękniejszych i najelegantszych orchidei dostępnych na rynku. Są jak najszlachetniejsze klejnoty, piękne i ekskluzywne, niespotykane- jak niesamowite ważki.

Mają niesamowitą kolorystykę kwiatów od bieli, przez odcienie żółtego, różu aż do amarantu, czerwieni i fioletu, brązu i pomarańczowego. Występują też niebieskie, głównie u hybryd pochodzących od Vanda coerulea. Na płatkach i warżkach mogą występować różnokolorowe plamki, wzory oraz rozmycia kolorów.

Poszczególne gatunki storczyka Vanda rosną dziko w południowo-wschodniej Azji: Indie, Birma, Tajlandia, Chiny to kraje, gdzie vandy jako epifity porastają szorstką korę słabo ulistnionych drzew, pozbawioną mchów i porostów.

Do rodzaju Vanda zaliczamy między innymi gatunki: Vanda coerulea, V. sanderiana, ich hybrydę Vanda x rothschildiana, a także V. cristata, V. lammellata, V. pumila, V. parishii, V. roeblingiana, V. teres, V. tricolor oraz liczne hybrydy, które są mieszańcami miedzygatunkowymi różnych gatunków Vanda.

To właśnie gatunki hybrydowe są uprawiane jako kwiaty doniczkowe. W odróżnieniu od innych odmian storczyków orchidee z gatunku Vanda nie potrzebują podłoża do właściwego wzrostu.

Ten rodzaj storczyków jest jednym z droższych na rynku, ale ich piękno i trwałość doskonale rekompensuje ten wydatek. Większość sprzedaży tego storczyka to kwiaty cięte.

Zastosowanie we florystyce

Gałązki Vandy jak i pojedyncze kwiaty są używane przez florystów w cudownych dekoracjach ślubnych czy okazjonalnych lub jako dodatek do bukietów. Pięknie prezentują się też w wieńcach czy wiązankach pogrzebowych. Są też pięknym uzupełnieniem w -modnych w ostatnich latach- flowerboxach.

Pojedyncze kwiaty tego storczyka odpowiednio przygotowane mogą dosyć długo wytrzymać bez dostępu do wody. Dlatego doskonale się nadają do tworzenia biżuterii florystycznej lub dekoracji włosów. Gałązki jak i pojedyncze kwiaty są nie tylko piękne ale i bardzo trwałe, pamiętajmy jednak, że to towar ekskluzywny: jeden kwiat w detalu potrafi kosztować nawet kilkanaście złotych. Nawet gdy do wiązanki ślubnej potrzebujemy tylko kilka kwiatów, musimy kupić całe pudełko (opakowane min 16  kwiatów), więc warto mieć od razu pomysł na wykorzystanie reszty kwiatów.

Kwiaty są dostarczane przez hodowców w odpowiednich eleganckich pudełkach, gałązki są zabezpieczane w fiolkach z wodą, w każdym opakowaniu znajduje się również specjalistyczna odżywka. W kwiaciarni podcinamy łodyżki gałązek i wstawiamy do wody z odżywką w ciepłym, ale nie bardzo nasłonecznionym miejscu. Vandy nie przechowujemy nigdy w chłodni nawet w opakowaniu, przed użyciem kwiaty powinna być odpowiednio napojone.

 

 

Morfologia

W naturze Vanda może dorastać do 150 cm wysokości i 50 cm szerokości.

Przez całe życie roślina rozrasta się na jednym pędzie, złożonym z licznych, ściśle do siebie przylegających, taśmowatych, sztywnych, skórzastych liści. Zwykle są one jasnozielone, z głębokim rowkiem biegnącym wzdłuż górnej powierzchni każdego z liści oraz podłużnym wybrzuszeniem na stronie spodniej. Najstarsze liście po kilku latach uprawy mogą opadać.

Roślina ma długie, rozgałęzione, zwisające korzenie powietrzne. Nie należy ich w żadnym wypadku przycinać, bo to one pobierają wodę i składniki pokarmowe, a ich masowe uszkodzenie może prowadzić do śmierci rośliny. Korzenie tego storczyka lepiej  zraszać niż zalewać.

U podstawy dojrzałych liści wyrasta dekoracyjny, rozgałęziony pęd kwiatostanu wzdłuż którego rozmieszczonych jest kilka–kilkanaście kwiatów. W zależności od gatunku lub hybrydy kwiaty mogą  mieć od 1–12 cm średnicy kształtem i barwą.

Kwiaty doniczkowe kwitną 4–8 tygodni.

Kwiaty mogą się pojawiać o każdej porze roku, ale najczęściej od wiosny do jesieni. Wiele hybryd może zakwitać dwa, a nawet trzy razy w roku. Starsze, silne rośliny mogą wytwarzać jednocześnie dwa pędy kwiatostanowe- czasami jeden po drugim, w krótkim odstępie czasu. Starannie uprawiane rośliny wytwarzają kolejny pęd kwiatostanowy nawet po 3–4 miesiącach.

 

Pielęgnacja

Stanowisko:

Vanda lubi miejsca jasne, a nawet silnie nasłonecznione, dlatego najlepsze dla uprawy tych roślin jest okno południowe.

W upalne i słoneczne dni latem, należy rośliny chronić przed pełnym słońcem. Długotrwała temperatura powyżej 40 st. C może powodować silne poparzenia roślin, a nawet ich śmierć. Doskonale można poradzić sobie z tym problemem zasłaniając okno roletami lub żaluzjami.

Przy optymalnym oświetleniu liście rośliny są jasnozielone z lekko żółtawym zabarwieniem. Jeśli blaszki liściowe są silnie wydłużone i intensywnie ciemnozielone oznacza to, że roślina ma za mało światła; liście krótkie, blade, żółte i nie w pełni rozpostarte oznaczają, że roślina jest zbyt słabo cieniowana w godzinach południowych.

Aby zainicjować kwitnienie roślin warto obniżyć lekko temperaturę zostawiając jednocześnie duże naświetlenie.

Latem rośliny mogą być uprawiane w ogrodzie lub lekko zacienionym balkonie, ale pilnujmy by temperatura nocą nie obniżyła  się gwałtownie.

Na początek należy jednak umieścić roślinę w miejscu lekko ocienionym (np. pod koroną drzewa), aby się zaaklimatyzowała. Potem można ją stopniowo przenosić w jaśniejsze miejsce.

Wilgotność  i podlewanie

Roślina jest szczególnie wrażliwa na wahania wilgotności. W naturalnych siedliskach, w szklarniach i palmiarniach roślina ta uprawiana jest całkowicie bez podłoża, podwieszona w plastikowym koszyczku lub przewiewnej skrzyneczce, którą wypełnia się gruboziarnistym węglem drzewnym lub dużymi kawałkami korka tylko po to, by utrzymać rośliny w odpowiednim położeniu.

W takiej uprawie istotne jest utrzymanie stale wysokiej wilgotności powietrza (minimum 60 proc., optymalnie powyżej 80 proc.).

Podłoże

Storczyk ten można też uprawiać w podłożu – specjalistycznym, gruboziarnistym, luźnym, łatwo odprowadzającym nadmiar wody i przesychającym, przewiewnym, o dużych przestrzeniach powietrznych, złożonym np. z grubego keramzytu, korków od wina, dużych kawałków kory jodłowej lub paproci drzewiastej. Pojemnik, w którym rośnie storczyk powinien mieć liczne i duże otwory odpływowe. Podlewanie przez wstawienie całego pojemnika z rośliną do wody – woda powinna całkowicie wypełnić wnętrze pojemnika i dotrzeć do wszystkich korzeni. Następnie roślinę wyjmujemy z wody i pozostawiamy do odcieknięcia (np. w wannie).

Dobrym sposobem uprawy  jest również uprawa w wysokim wazonie szklanym, w którym umieszczamy luźno system korzeniowy rośliny. Na dnie naczynia powinno być zawsze kilka centymetrów wody, ale korzenie nie mogą jej dotykać.

Rośliny uprawiane bez podłoża muszą być podlewane codziennie, a w suche, słoneczne dni nawet kilka razy w ciągu dnia. Podlewa się przez wstawienie rośliny (całe korzenie maja być zanurzone) do dużego pojemnika z miękką  wodą na 15–60 minut.

Przy podlewaniu i spryskiwaniu lub zamgławianiu pilnujmy, by woda nie zalegała w koronie liści, może to bowiem prowadzić do szybkiego ich zagniwania.

Po podlaniu trzeba zapewnić dobry ruch powietrza wokół korzeni, aby do kolejnego nawadniania całkowicie przeschły.

Przy uprawie w podłożu podlewamy rzadziej: latem raz na 4–6 dni, zimą – raz na tydzień. Podłoże musi dobrze przeschnąć między podlewaniami. Zapewnijmy jednak o utrzymaniu wokół roślin wysokiej wilgotności powietrza.

Aby ją zwiększyć, można roślinę często spryskiwać, a najlepiej zamgławiać wodą omijając kwiatostany,  super rozwiązaniem są  nawilżacze powietrza lub rozstawieniem w pobliżu pojemników z zalanym wodą keramzytem. W upalne letnie dni oraz zimą, w okresie grzewczym, należy to robić nawet kilka razy dziennie. W uprawie używać należy wyłącznie deszczówki, wody przegotowanej i ostudzonej lub wody destylowanej.

Gdy zaczyna wyrastać pęd kwiatostanowy i gdy z pąków zaczynają się rozwijać kwiaty podłoże powinno być lekko wilgotne. Po wykształceniu pąka kwiatowego, gdy jego wierzchołek jest lepki, można go spryskać wodą, aby rozpuścić wydzielinę, co pomoże mu się otworzyć. Vandę uprawianą w szklanym wazonie podlewamy przez zanurzenie go w wodzie po wyjęciu z naczynia. Trzeba jednak pilnować o odstępach między podlewaniami – kolejne wykonać dopiero, kiedy korzenie całkiem przeschną.

Zamiast podlewania można storczyk intensywnie zraszać maksymalnie drobnymi kroplami wody, bezpośrednio na korzenie, pamiętając by nie zraszać kwiatów.

Temperatura

Vanda to roślina ciepłolubna: optymalna temperatura uprawy wynosi 24–32 st. C w dzień i 16–20 st. C nocą. Nie lubi przeciągu i chłodu dlatego należy zabezpieczać ją zimą, gdy chcemy przewietrzyć pomęczenie. Szok temperaturowy (np. podczas transportu ze sklepu w trakcie chłodów) może też spowodować opadanie kwiatów i pąków.

Przesadzanie

Roślinę  przesadzamy tylko jeśli jest uprawiana w podłożu. Przesadza się ją co dwa lata, gdy korzenie silnie się wydłużą i wystają poza doniczkę. Zawsze  wymieniamy całe podłoże na świeże przy okazji usuwając uszkodzone korzenie. Przesadzajmy jednak zawsze bardzo ostrożnie by nie uszkodzić korzeni. Po przesadzeniu nie podlewajmy ok. 2 tygodnie, co pozwoli na zabliźnienie ran na uszkodzonych korzeniach.

Nawożenie

Vanda rośnie dość szybko i intensywnie, dlatego wymaga regularnego nawożenia specjalistycznymi nawozami dla storczyków. Dla roślin uprawianych w podłożu, w okresie intensywnego wzrostu stosuje się 1/4–1/2 zalecanej dawki nawozu, dodając ją do cotygodniowego podlewania. Zimą ograniczamy zasilanie do co 2 podlewania. Co 1–2 miesiące należy roślinom przepłukiwać podłoże i korzenie czystą wodą, aby wypłukać nadmiar soli. Rośliny uprawiane bez podłoża nawozimy przy co 2–3 podlewaniu, przez cały rok bez zmian, stosując 1/4 zalecanej na opakowaniu dawki nawozu.

Zdjęcia:
Michał Bursig
Rafał Kawałko